Τι σημαίνει η συμφωνία κατάπαυσης πυρός για τη Γάζα, τους ομήρους και τον παλαιστινιακό λαό;

ΕπιμέλειαΣιμόνη Σωτηρέλη Παπαδοπούλου

Στις 15 Ιανουαρίου ο πρωθυπουργός του Κατάρ επιβεβαίωσε τη συμφωνία για εκεχειρία στη Γάζα ανάμεσα σε Ισραήλ και Χαμάς

Μετά από 15 μήνες σκληρών συγκρούσεων στη Γάζα, φαίνεται να ολοκληρώνεται η διαδικασία της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, η οποία υπόσχεται τον τερματισμό των συγκρούσεων και την πρόσβαση της απελπιστικά αναγκαίας ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό.

Από τότε που οι Ισραηλινές Δυνάμεις ξεκίνησαν την χερσαία επιχείρησή τους στη Γάζα τον Οκτώβριο του 2023 ως απάντηση στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, περισσότεροι από 46.000 Παλαιστίνιοι φέρονται να έχουν σκοτωθεί, συμπεριλαμβανομένων 17.492 παιδιών.

To The Conversation επικοινώνησε με τον Scott Lucas, ειδικό στις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή στο University College του Δουβλίνου, ώστε να απαντηθούν κάποια ερωτήματα για τη συμφωνία και τι σημαίνει αυτή για το μέλλον της περιοχής.

Τι γνωρίζουμε για αυτή τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός;

Παρά τις ελπίδες που υπήρχαν εδώ και αρκετές ημέρες ότι θα μπορούσε τελικά να συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός, εξακολουθούν να υπάρχουν ανατροπές, στροφές και αβεβαιότητα.

Ακόμη και την ώρα που το Κατάρ ανακοίνωνε ότι ο πρωθυπουργός του, ο σεΐχης Μοχάμεντ αλ Θάνι –  – θα παραχωρούσε συνέντευξη Τύπου, το Associated Press ανακοίνωσε ότι οι συνομιλίες έπεσαν σε αδιέξοδο της τελευταίας στιγμής με το Ισραήλ να κατηγορεί τη Χαμάς.

Οι Ισραηλινοί καθώς και αξιωματούχοι της Χαμάς και του Κατάρ δήλωσαν ότι το Ισραήλ και η Χαμάς είχαν αποδεχθεί μια συμφωνία τριών σταδίων.

Αλλά μια ώρα αργότερα, το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι η συμφωνία δεν είχε ακόμη επιβεβαιωθεί.

Τα τρία στάδια

Σύμφωνα με τη συμφωνία, στο πρώτο, διάρκειας έξι εβδομάδων στάδιο θα απελευθερωθούν περίπου 1.650 Παλαιστίνιοι από τους ισραηλινούς κρατούμενους.

Εν τω μεταξύ 33 από τους περίπου 95 ομήρους -άλλοι ζωντανοί, άλλοι νεκροί- θα απελευθερωθούν από τη Χαμάς .

Οι IDF θα αποσυρθούν από τα πληθυσμιακά κέντρα, οι Παλαιστίνιοι θα μπορέσουν να αρχίσουν να επιστρέφουν στα σπίτια τους στη βόρεια Γάζα.

Θα υπάρξει ένα κύμα ανθρωπιστικής βοήθειας, με περίπου 600 φορτηγά να εισέρχονται κάθε μέρα.

Στο δεύτερο στάδιο, η Χαμάς έχει δεσμευτεί να απελευθερώσει τους εναπομείναντες ζωντανούς αιχμαλώτους, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση περισσότερων Παλαιστινίων και την «πλήρη αποχώρηση» των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα.

Στην τρίτη φάση, οι σοροί των εναπομεινάντων ομήρων θα επιστραφούν με αντάλλαγμα ένα σχέδιο ανοικοδόμησης της Γάζας διάρκειας τριών έως πέντε ετών υπό διεθνή εποπτεία.

Ωστόσο αν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, προέβαλε τις αντιρρήσεις του, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αναταραχές στο υπουργικό του συμβούλιο από σκληρά δεξιά μέλη.

Ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ κάλεσε τον υπουργό Οικονομικών Σμότριχ να τον ακολουθήσει και πάλι για να ματαιώσει μια συμφωνία.

Έτσι, η σημαντική προειδοποίηση για οποιονδήποτε πανηγυρισμό είναι ότι η συμφωνία πρέπει ακόμη να εγκριθεί από τους υπουργούς του Ισραήλ.

Έχουμε ξαναβρεθεί εδώ – τι έχει αλλάξει;

Η πρόταση τριών σταδίων υποβλήθηκε τον περασμένο Μάιο και συζητήθηκε όλο το καλοκαίρι.

Τον Σεπτέμβριο, ένας από τους επικεφαλής διαπραγματευτές του Ισραήλ, ο επικεφαλής της Μοσάντ Νταβίντ Μπαρνέα, επέστρεψε στο Κατάρ με την ελπίδα για μια λύση.

Αλλά ο Νετανιάχου επέβαλε τότε δημοσίως τον όρο ότι τα ισραηλινά στρατεύματα θα συνεχίσουν την κατοχή δύο περιοχών στη Γάζα, του διαδρόμου Φιλαδέλφεια κατά μήκος των συνόρων με την Αίγυπτο και του διαδρόμου Νετσάριμ στο κέντρο της Λωρίδας.

Δεν είναι σαφές γιατί ο Νετανιάχου φαίνεται ότι αποφάσισε τώρα να αποδεχθεί την κατάπαυση του πυρός.

Ορισμένες αναφορές κάνουν λόγο για συνάντηση με τον Στιβ Γουίτκοφ, τον απεσταλμένο του επερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

Αλλά ο Τραμπ υποτίθεται έδωσε το ελεύθερο στον Νετανιάχου τον Οκτώβριο, λέγοντας: «Μπίμπι, κάνε αυτό που πρέπει να κάνεις».

Το ισραηλινό πολιτικό περιβάλλον είναι πολύ πιο πιθανό να είναι καθοριστικό.

Ο Νετανιάχου δέχεται εδώ και μήνες πιέσεις από τα πρώην μέλη του πολεμικού του υπουργικού συμβουλίου, τον Μπένι Γκαντζ και τον αποπεμφθέντα πλέον υπουργό Άμυνας, Γιοάβ Γκαλάντ, καθώς και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και από τμήματα της ισραηλινής κοινωνίας, ιδίως από τις οικογένειες των ομήρων.

Ο Νετανιάχου είχε αντισταθεί εδώ και καιρό, προτιμώντας τον «ανοιχτό» πόλεμο με την επιδίωξη να «καταστραφεί απολύτως» η Χαμάς.

Μπορεί όμως τώρα να παρουσιάσει τη συμφωνία ως ένα ρεαλιστικό βήμα, δεδομένης της αλλαγής της εξουσίας στις ΗΠΑ με έναν νέο πρόεδρο που θα τον επαινέσει.

Η εσωτερική πολιτική του Ισραήλ

Παρόλα αυτά, αντιμετωπίζει τον κίνδυνο ότι μια κατάπαυση του πυρός θα μπορούσε να σημαίνει πρόωρες εκλογές καθώς η κυβέρνησή του διασπάται.

Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει την επιστροφή της προσοχής στη δίκη του για τις κατηγορίες της δωροδοκίας.

Αν και ο Νετανιάχου δεν μπορεί να ισχυριστεί την «απόλυτη νίκη» επί της Χαμάς,μπορεί όμως να επισημάνει τον αποδεκατισμό των κορυφαίων στελεχών της οργάνωσης.

Από  τον Οκτώβριο του 2023, η Χαμάς έχασε τον στρατιωτικό της ηγέτη, Γιαχία Σινουάρ, τον πολιτικό της ηγέτη, Ισμαήλ Χανίγια, και τον Μοχάμεντ Ντέιφ, τον οργανωτή των μαζικών δολοφονιών της Χαμάς εντός του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Το πιο σημαντικό είναι ότι ο Νετανιάχου μπορεί να παρουσιάσει την επιστροφή όλων των ομήρων.

Θα ελπίζει σε μια ώθηση, αλλά όχι μόνο από τους πανηγυρισμούς των οικογενειών όσων είναι ακόμη ζωντανοί, αλλά και από τις οικογένειες των νεκρών, οι οποίες θα έχουν μια ευκαιρία να κλείσουν το θέμα.

Τι γίνεται με το μέλλον της Χαμάς και της Γάζα;

Η Χαμάς θα πρέπει να ανασυγκροτηθεί, πιθανώς με τον αδελφό του Γιαχία Σινουάρ, Μοχάμεντ, ως νέο ηγέτη.

Οι πολιτικές και στρατιωτικές της διοικήσεις θα πρέπει να αποκατασταθούν.

Αλλά η ομάδα έχει επιβιώσει μέσα στη Γάζα.

Όχι μόνο δεν έχει εκδιωχθεί, αλλά σε αυτό το σημείο δεν υπάρχει καμία προφανής εναλλακτική λύση στη διακυβέρνησή της.

Έτσι θα πρέπει να εμπλακεί σε κάποιο επίπεδο όχι μόνο στη διατήρηση της εκεχειρίας αλλά και στις επιχειρήσεις ανοικοδόμησης.

Ο λαός της Παλαιστίνης

Όσον αφορά τους αμάχους της Γάζας, είναι εδώ και καιρό τα αναλώσιμα πιόνια σε αυτή τη σύγκρουση.

Αποτελούν τη μεγάλη πλειοψηφία των περισσότερων από 46.000 νεκρών – που είναι ένας συντηρητικός αριθμός.

Τουλάχιστον 1,9 εκατομμύρια, από έναν πληθυσμό περίπου 2,2 εκατομμυρίων, είναι τώρα εκτοπισμένοι και βρίσκονται σε άσχημες ανθρωπιστικές συνθήκες.

Ενώ ορισμένοι θα μπορέσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους, η κατάσταση είναι πιθανό να είναι επισφαλής.

Θα χρειαστούν χρόνια και τεράστια χρηματικά ποσά για την ανοικοδόμηση της Γάζας μετά από 15 μήνες ανελέητων ισραηλινών βομβαρδισμών.

Ο Τραμπ ετοιμάζεται να αναλάβει την εξουσία – αυτό άλλαξε τα πράγματα;

Η έλευση του Trump 2.0 θα μπορούσε να κινητοποιήσει όλους όσους εμπλέκονται στις συνομιλίες για να δώσουν μια τελική ώθηση για μια διευθέτηση.

Ωστόσο, δεδομένης της απρόβλεπτης και συχνά ασυνάρτητης προσέγγισης του Τραμπ και της τάσης του να παραγκωνίζει και να απολύει ανώτερους συμβούλους, δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα για τη μελλοντική κατεύθυνση της αμερικανικής πολιτικής μετά τις 20 Ιανουαρίου.

Ο Νετανιάχου μπορεί να έχει επωφεληθεί, αλλά όλοι οι άλλοι – η Χαμάς  καθώς και τα αραβικά κράτη – πιθανότατα θα λειτουργούν σε μια σφαίρα αβεβαιότητας.

Στις 48 ώρες που προηγήθηκαν της υπογραφής της συμφωνίας, τουλάχιστον 123 άνθρωποι σκοτώθηκαν και αρκετές εκατοντάδες άλλοι τραυματίστηκαν από ισραηλινές επιθέσεις σε όλη τη Γάζα.

Τελικά οι σκοτωμοί τελειώνουν; Και αν ναι,για πόσο καιρό;

IN.GR