Κλίμα: Η επικίνδυνη αύξηση των αερίων που θερμαίνουν τον πλανήτη

ΕπιμέλειαΧρυσάνθη Ρουμελιώτου

Ο πλανήτης κινείται πλέον σε αχαρτογράφητα νερά. Πού οφείλεται η τεράστια αύξηση των αερίων που θερμαίνουν τη γη

Τα επίπεδα του πιο σημαντικού αερίου που θερμαίνει τον πλανήτη στην ατμόσφαιρά μας αυξήθηκαν πιο γρήγορα από ό,τι έχει καταγραφεί ποτέ στο παρελθόν πέρυσι, λένε οι επιστήμονες, αφήνοντας έναν βασικό στόχο για το παγκόσμιο κλίμα να κρέμεται από μια κλωστή.

Οι συγκεντρώσεις του διοξειδίου του άνθρακα* (CO2) είναι σήμερα πάνω από 50% υψηλότερες από ό,τι πριν ο άνθρωπος αρχίσει να καίει μεγάλες ποσότητες ορυκτών καυσίμων.

Πέρυσι, οι εκπομπές ορυκτών καυσίμων ήταν σε επίπεδα ρεκόρ, ενώ ο φυσικός κόσμος δυσκολεύτηκε να απορροφήσει τόσο CO2 λόγω παραγόντων όπως οι πυρκαγιές και η ξηρασία, οπότε συσσωρεύτηκε περισσότερο στην ατμόσφαιρα.

Ο πλανήτης… απαιτεί την μείωση των αερίων

Η ταχεία αύξηση του CO2 είναι «ασύμβατη» με τη διεθνή δέσμευση να προσπαθήσουμε να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, λέει το Met Office του Λονδίνου, σύμφωνα με το BBC.

Αυτός ήταν ο φιλόδοξος στόχος που συμφωνήθηκε από σχεδόν 200 χώρες σε μια συνάντηση ορόσημο του ΟΗΕ στο Παρίσι το 2015, με την ελπίδα να αποφευχθούν ορισμένες από τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Την περασμένη εβδομάδα επιβεβαιώθηκε ότι το 2024 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ και το πρώτο ημερολογιακό έτος κατά το οποίο η μέση ετήσια θερμοκρασία ήταν υψηλότερη από 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Αυτό δεν έσπασε τον στόχο του Παρισιού, ο οποίος αναφέρεται σε έναν μακροπρόθεσμο μέσο όρο για δεκαετίες, αλλά η συνεχιζόμενη αύξηση του ατμοσφαιρικού CO2 ουσιαστικά παραδίδει τον κόσμο σε αυτό.

«Ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5 βαθμό θα απαιτούσε την επιβράδυνση της αύξησης του CO2, αλλά στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο», λέει ο Richard Betts του Met Office.

Ο άνθρωπος πίσω από την αύξηση του CO2

Η μακροχρόνια αύξηση του CO2 οφείλεται αναμφισβήτητα στις ανθρώπινες δραστηριότητες, κυρίως στην καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου και στην αποψίλωση των δασών.

Οι καταγραφές του κλίματος της Γης στο απώτερο παρελθόν από πυρήνες πάγου και θαλάσσια ιζήματα δείχνουν ότι τα επίπεδα CO2 βρίσκονται σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τουλάχιστον δύο εκατομμυρίων ετών, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.

Όμως η άνοδος αυτή ποικίλλει από χρόνο σε χρόνο, χάρη στις διαφορές στον τρόπο με τον οποίο ο φυσικός κόσμος απορροφά τον άνθρακα, καθώς και στις διακυμάνσεις των εκπομπών της ανθρωπότητας.

Η αύξηση του CO2 στην διάρκεια των δεκαετιών Πηγή: BBC

Πέρυσι, οι εκπομπές CO2 από ορυκτά καύσιμα έφτασαν σε νέα υψηλά επίπεδα, σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία της ομάδας Global Carbon Project.

Υπήρχαν επίσης οι επιπτώσεις του φυσικού φαινομένου Ελ Νίνιο – όπου τα επιφανειακά ύδατα στον ανατολικό τροπικό Ειρηνικό Ωκεανό γίνονται ασυνήθιστα θερμά, επηρεάζοντας τα καιρικά πρότυπα.

O ρόλος της καύσης ορυκτών καυσίμων

Ο φυσικός κόσμος έχει απορροφήσει περίπου τις μισές από τις εκπομπές CO2 της ανθρωπότητας, για παράδειγμα μέσω της επιπλέον ανάπτυξης φυτών και της μεγαλύτερης ποσότητας του αερίου που διαλύεται στον ωκεανό.

Αλλά αυτή η επιπλέον έκρηξη θερμότητας από το Ελ Νίνιο σε σχέση με το υπόβαθρο της κλιματικής αλλαγής σήμαινε ότι οι φυσικές δεξαμενές άνθρακα στη γη δεν απορρόφησαν τόσο CO2 όσο συνήθως πέρυσι.

Οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, μεταξύ άλλων και σε περιοχές που συνήθως δεν επηρεάζονται από το Ελ Νίνιο, απελευθέρωσαν επίσης επιπλέον CO2.

«Ακόμη και χωρίς την ώθηση από το Ελ Νίνιο πέρυσι, η αύξηση του CO2 που οφείλεται στην καύση ορυκτών καυσίμων και την αποψίλωση των δασών θα ξεπερνούσε τώρα τα σενάρια του 1,5 βαθμού Κελσίου της IPCC [του κλιματικού οργανισμού του ΟΗΕ]», λέει ο καθηγητής Betts.

Αυτοί οι παράγοντες σήμαιναν ότι μεταξύ 2023 και 2024 τα επίπεδα CO2 αυξήθηκαν κατά σχεδόν 3,6 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm) μορίων του αέρα σε ένα νέο υψηλό επίπεδο άνω των 424ppm.

Στα ύψη τα αέρια που θερμαίνουν τη γη το 2024 Πηγή: BBC

Πρόκειται για ετήσια αύξηση ρεκόρ από τότε που άρχισαν να γίνονται ατμοσφαιρικές μετρήσεις στον απομακρυσμένο ερευνητικό σταθμό Mauna Loa στη Χαβάη το 1958.

Σκαρφαλωμένος ψηλά στην πλευρά ενός ηφαιστείου στον Ειρηνικό Ωκεανό, η απομακρυσμένη θέση του σταθμού μακριά από μεγάλες πηγές ρύπανσης τον καθιστά ιδανικά κατάλληλο για την παρακολούθηση των παγκόσμιων επιπέδων CO2.

«Κινούμαστε σε αχαρτογράφητο έδαφος»

«Αυτά τα τελευταία αποτελέσματα επιβεβαιώνουν περαιτέρω ότι κινούμαστε σε αχαρτογράφητο έδαφος ταχύτερα από ποτέ, καθώς η άνοδος συνεχίζει να επιταχύνεται», λέει ο καθηγητής Ralph Keeling, ο οποίος ηγείται του προγράμματος μετρήσεων στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Scripps στις ΗΠΑ.

Η αύξηση ρεκόρ εντείνει τις ανησυχίες ότι ο φυσικός κόσμος μπορεί να καταστεί λιγότερο ικανός να απορροφήσει τα αέρια που θερμαίνουν τον πλανήτη μακροπρόθεσμα.

Η τούνδρα της Αρκτικής μετατρέπεται σε συνολική πηγή CO2, χάρη στην αύξηση της θερμοκρασίας και τις συχνές πυρκαγιές, σύμφωνα με την αμερικανική επιστημονική ομάδα NOAA.

Η ξηρασία, οι πυρκαγιές και η σκόπιμη αποψίλωση των δασών έχουν καταστήσει το τροπικό δάσος του Αμαζονίου λιγότερο ικανό να απορροφήσει το CO2

Η ικανότητα του τροπικού δάσους του Αμαζονίου να απορροφά CO2 πλήττεται επίσης από την ξηρασία, τις πυρκαγιές και την εσκεμμένη αποψίλωση των δασών.

«Είναι ένα ανοιχτό ερώτημα, αλλά είναι κάτι που πρέπει να παρακολουθούμε στενά και να εξετάζουμε πολύ προσεκτικά», λέει ο καθηγητής Betts στο BBC.

Το Met Office προβλέπει ότι η αύξηση της συγκέντρωσης του CO2 το 2025 θα είναι λιγότερο ακραία από ό,τι το 2024, αλλά εξακολουθεί να απέχει σημαντικά από την επίτευξη του στόχου του 1,5 βαθμού Κελσίου.

Οι συνθήκες La Niña – όπου τα επιφανειακά ύδατα στον ανατολικό τροπικό Ειρηνικό Ωκεανό είναι πιο δροσερά από το κανονικό – έχουν αντικαταστήσει το El Niño, το οποίο τείνει να επιτρέπει στον φυσικό κόσμο να απορροφά περισσότερο CO2.

«Ενώ μπορεί να υπάρξει μια προσωρινή ανάπαυλα με ελαφρώς χαμηλότερες θερμοκρασίες, η αύξηση της θερμοκρασίας θα συνεχιστεί επειδή το CO2 εξακολουθεί να συσσωρεύεται στην ατμόσφαιρα», λέει ο καθηγητής Betts.

*Το CO2 παράγεται φυσικά από τα ζώα κατά την αναπνοή και μέσω της αποσύνθεσης της βιομάζας. Εισέρχεται επίσης στην ατμόσφαιρα μέσω καύσης ορυκτών καυσίμων και χημικών αντιδράσεων. Αφαιρείται από την ατμόσφαιρα από τα φυτά στη διαδικασία γνωστή ως φωτοσύνθεση που μετατρέπει το ηλιακό φως σε ενέργεια. και επίσης μετατρέπει το CO2 και το νερό σε ζάχαρη και οξυγόνο.

Το CO2 που απορροφάται διατηρείται μακριά από την ατμόσφαιρα μέχρι να πεθάνουν τα φυτά και γι’ αυτό τα δάση διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη δέσμευση άνθρακα.

IN.GR