ΡεπορτάζΜαργαρίτα Βεργολιά
Εν μέσω ρωσικής επιθετικότητας και τραμπικού αναθεωρητισμού, η μια μετά την άλλη, χώρες στην επανεξοπλιζόμενη Ευρώπη αλλάζουν το πλαίσιο στράτευσης ακόμη και για τις γυναίκες
Με φόντο αλληλένδετες γεωπολιτικές εντάσεις -από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον ρωσικό επεκτατισμό, μέχρι την μεταπολεμική μεταστροφή των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ ως προς το ΝΑΤΟ και την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας- η Ευρώπη στροβιλίζεται στη δίνη του μιλιταρισμού.
Δεν είναι μόνο η εκτόξευση των αμυντικών δαπανών και η νέα κούρσα εξοπλισμών.
Ζητούμενο παραμένει η επαρκής στελέχωση αξιόμαχων στρατών, εν μέσω γήρανσης του πληθυσμού και απροθυμίας των νέων για στράτευση.
Σε αυτό το φόντο, στο προσκήνιο όλο και περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών επανέρχεται η συζήτηση περί υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας -σε όσες δεν ισχύει ήδη.
Ορισμένες εξ αυτών έχουν ανοίξει τη «βεντάλια», συμπεριλαμβάνοντας σε αυτά τα σχέδια πλέον και τις γυναίκες.
Το έχει πράξει πρώτη από το 2015 η Νορβηγία -χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά όχι της ΕΕ- στον απόηχο της προσάρτησης της χερσονήσου του Κριμαίας στη Ρωσία.
Ακολούθησε το 2017 η Σουηδία.
Το ίδιο μονοπάτι επιλέγει τώρα η Δανία των περίπου 6 εκατομμυρίων κατοίκων.
Γίνεται η δεύτερη χώρα της ΕΕ και τρίτη στην Ευρώπη που το πράττει, ενόσω η πλήρης ρωσική εισβολή στην Ουκρανία διανύει πια τον τέταρτο χρόνο.
Επισπεύδοντας μάλιστα κατά δύο χρόνια τον αρχικό προγραμματισμό της, η Κοπεγχάγη ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι οι πρώτες γυναίκες θα κληθούν για βασική στρατιωτική εκπαίδευση το 2026.
Χαρακτηρίζοντας το μέτρο «πλήρη ισότητα στην υποχρεωτική στρατιωτική θητεία», η κυβέρνηση της Δανίας γνωστοποίησε ότι ο σχετικός νόμος θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιουλίου.
«Για την άμυνα απαιτείται όλη η μάχιμη δύναμη που μπορούμε να κινητοποιήσουμε», τόνισε ο Δανός επιτελάρχης, στρατηγός Μίκελ Χίλντγκααρντ.
«Πρέπει να στρατολογήσουμε από το σύνολο της κοινωνίας. Με τη στράτευση γυναικών ενισχύουμε την ικανότητά μας να προσελκύουμε τους πιο ταλαντούχους νέους, ανεξαρτήτως φύλου».
Από πέρυσι εν τω μεταξύ αποφασίστηκε ότι η βασική στρατιωτική θητεία θα αυξηθεί, από τέσσερις, σε έντεκα μήνες, αρχής γενομένης από τον Αύγουστο του 2026.
Καν’ το όπως οι Σκανδιναβοί;
Η τάση υποχρεωτικής στράτευσης των γυναικών σε σκανδιναβικές χώρες δεν είναι άμοιρη της γειτνίασης με τη Ρωσία.
Συν τω χρόνω, δε, αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη δυναμική.
Στην «πρώτη διδάξασα» Νορβηγία, οι γυναίκες αντιπροσώπευαν μέχρι το 2020 το ένα τρίτο των νέων κληρωτών.
Στο μεσοδιάστημα, η Σουηδία είχε ήδη αποφασίσει υποχρεωτική στράτευση και για τα δύο φύλα.
Μέχρι τότε και για πολλά χρόνια η θητεία ήταν εθελοντική και αποκλειστικά για άνδρες.
Ο υπουργός Άμυνας της χώρας αιτιολόγησε τότε την αλλαγή στάσης στην επιδείνωση του περιβάλλοντος ασφαλείας στην Ευρώπη και στην ανάγκη ενίσχυσης των Ενόπλων Δυνάμεων της πάλαι ποτέ ουδέτερης Σουηδίας, νυν μέλος του ΝΑΤΟ.
Ανάλογες σκέψεις εκφράζονται πλέον δημόσια και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Από πέρυσι τον Ιούλιο ο Γενικός Επιθεωρητής των γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων (Bundeswehr), Κάρστεν Μπάουερ, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο στράτευσης των γυναικών, σε περίπτωση που η θητεία καταστεί υποχρεωτική στη χώρα.
Έχει καταργηθεί στη Γερμανία από το 2011, έπειτα από 55 χρόνια.
Αποτελεί ωστόσο κοινή πεποίθηση ότι η στράτευση σε εθελοντική βάση πλέον δεν αρκεί, προκειμένου να καλυφθούν οι ελλείψεις.
Τουναντίον, ετήσια έκθεση που κατατέθηκε στο γερμανικό κοινοβούλιο κατέδειξε ότι το 2023 περίπου 1.537 στρατιώτες εγκατέλειψαν τη Bundeswehr, μειώνοντας το προσωπικό σε 181.514 άτομα, ενώ ο στόχος είναι έως το 2030 να έχουν φτάσει τις 203.000.
Στη Λετονία εν τω μεταξύ οι αρχές έχουν επίσης αρχίσει να στρέφουν το βλέμμα στις γυναίκες για ενίσχυση των εθνικών αμυντικών ικανοτήτων.
Έχοντας καταργήσει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία το 2006, η χώρα της Βαλτικής και μέλος του ΝΑΤΟ την επανέφερε το 2023, με 11μηνη θητεία για άνδρες ηλικίας από 18 έως 27 ετών.
Στόχος είναι η Λετονία των 1,8 εκατομμυρίων κατοίκων να αποκτήσει δύναμη 61.000 στρατιωτών έτοιμων για μάχη.
Κατά τον υπουργό Άμυνας, Άντρις Σπρουνς, θα μπορούσε κάλλιστα στο εγγύς μέλλον να περιλαμβάνει και γυναίκες.
Μάχιμη μονάδα του ισραηλινού στρατού, το τάγμα Caracal αποτελεί κατά 2/3 από γυναίκες, που υπηρετούν υποχρεωτικά τη θητεία τους (REUTERS/Darren Whiteside)
Αλλαγή δεδομένων;
Η εισαγωγή υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας για τις γυναίκες σε σκανδιναβικές χώρες -που δείχνουν να βρίσκουν όλο και περισσότερους πρόθυμους μιμητές- είναι πρωτοφανής για τα μεταπολεμικά δεδομένα στην Ευρώπη.
Τις κατατάσσει σε μια μικρή λίστα χωρών που στρατολογούν τον γυναικείο πληθυσμό τους.
Βρίσκονται στην Ασία και στην Αφρική.
Στο Ισραήλ για παράδειγμα η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική και για τα δύο φύλα, όπως επίσης σε ορισμένα άλλα κράτη, π.χ στην Ερυθραία και στη Βόρεια Κορέα.
Καθώς όμως η Ευρώπη τώρα επανεξοπλίζεται ένεκα όχι μόνο της ρωσικής επιθετικότητας, όσο κυρίως της σταδιακής αποδέσμευσης των ΗΠΑ από τον ρόλο του εγγυητή της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας, στη δημόσια συζήτηση τίθεται όλο και πιο επιτακτικά η συζήτηση περί υποχρεωτικής στράτευσης για τους άνδρες, αλλά και για τις γυναίκες.
Παρά τη στροφή στον μιλιταρισμό, ακόμη και για τις χώρες που βασίζονται σε επαγγελματικούς στρατούς η στρατολόγηση νέων μελών φαντάζει πλέον πρόκληση.
«Οι στρατιώτες της Ευρώπης συνεχίζουν να παραιτούνται, την ώρα που το ΝΑΤΟ τους χρειάζεται», έγραφε τις προάλλες το Politico, παραθέτοντας μια σειρά από αποκαλυπτικά στοιχεία.
Στη Γαλλία, το στρατιωτικό προσωπικό μένει στις ένοπλες δυνάμεις κατά μέσο όρο ένα χρόνο λιγότερο από ό,τι στο παρελθόν.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, καταγράφεται ετησίως έλλειψη προσλήψεων 1.100 στρατιωτών -όσο δύο τάγματα πεζικού- παρότι η κυβέρνηση ανέθεσε τη στρατολόγηση στην ιδιωτική εταιρεία Capita.
Στην Πολωνία, η νέα κυβέρνηση Τουσκ ανακοίνωσε φέτος αυξήσεις περίπου 20% στους μισθούς των στρατιωτών, σε μια προσπάθεια να διατηρήσει στα σημερινά επίπεδα τα στρατεύματά της, που αριθμούν 215.000 μέλη.
Στιγμιότυπο από παλαιότερες νατοϊκές ασκήσεις στη Λετονία (REUTERS/Ints Kalnins)
Η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία στο «κάδρο»
Αν και «θεωρούνταν θέμα του παρελθόντος, η στρατολόγηση επιστρέφει τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο στις ατζέντες πολιτικής της Ευρώπης, της ΕΕ και παγκοσμίως, κυρίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022», αναφέρει πρόσφατο ενημερωτικό δελτίο της Υπηρεσίας Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
«Καθώς η αμυντική πολιτική της ΕΕ σημειώνει σταθερή πρόοδο, με νέες πρωτοβουλίες προμηθειών και ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας, εξελίσσεται παράλληλη συζήτηση σχετικά με τις ένοπλες δυνάμεις της ΕΕ στο πλαίσιο της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (ΚΠΑΑ) της ΕΕ», επισημαίνει.
«Οι αυξανόμενες απειλές για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, οι φόβοι της διατλαντικής απεμπλοκής, η θέση της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ και τα πιθανά ειρηνευτικά σχέδια για την Ουκρανία, που περιλαμβάνουν την παρουσία ευρωπαϊκών στρατευμάτων, έχουν αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ανάγκη προετοιμασίας των ενόπλων δυνάμεων των κρατών μελών για τα πιο ακραία στρατιωτικά ενδεχόμενα».
Φέροντας μάλιστα ως παράδειγμα τη χώρα του, ο πρόεδρος της Λετονίας Έντγκαρς Ρινκέβιτς υποστήριξε ότι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει «οπωσδήποτε» να εφαρμόσουν την υποχρεωτική στράτευση, καθώς η Γηραιά Ήπειρος είναι «αρκετά αδύναμη» στρατιωτικά.
«Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο κόσμος έχει αλλάξει», τόνισε.
«Μια επίθεση εναντίον οποιουδήποτε μέλους του ΝΑΤΟ σημαίνει επίθεση εναντίον άλλων μελών του ΝΑΤΟ, Ευρωπαίων και μη», συμπλήρωσε.
Κι «εάν υπάρξει αδυναμία εκπλήρωσης του Άρθρου 5 [περί συλλογικής άμυνας], τότε νομίζω ότι όλοι πραγματικά καταλαβαίνουν ότι αυτό είναι το τέλος του ΝΑΤΟ».
IN.GR
