Η μάχη για τον έλεγχο της Fed – Πώς ο Τραμπ δοκιμάζει τα όρια της νομισματικής ανεξαρτησίας

ΕπιμέλειαΑλεξάνδρα Τόμπρα

Η έκθεση της JP Morgan για τo πού φθάνουν τα όρια επιρροής του αμερικανού προέδρου – Γιατί είναι σημαντική η ανεξαρτησία της Fed

Κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρίας Τραμπ, ο Αμερικανός πρόεδρος εξέφραζε συχνά τη δυσαρέσκειά του για τον πρόεδρο της Fed, Τζερόμ Πάουελ, χωρίς ωστόσο να υπάρξει σημαντική επίδραση στην ανεξαρτησία των αποφάσεων νομισματικής πολιτικής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας.

Στη δεύτερη προεδρική του θητεία, υπάρχουν πιθανώς πιο συγκεκριμένες προσπάθειες ευθυγράμμισης των ενεργειών της Fed με τις προτιμήσεις του Λευκού Οίκου, παρατηρεί η JP Morgan.

Μια χρήσιμη υπενθύμιση από την JP Morgan

Για να γίνει πιο κατανοητή η προσπάθεια του Τραμπ, η JP Morgan υπενθυμίζει ότι η πολιτική επιτοκίων της Fed καθορίζεται από την FOMC, που αποτελείται από 12 αξιωματούχους: τους επτά διοικητές του Διοικητικού Συμβουλίου της Fed στην Ουάσιγκτον, τον πρόεδρο της Fed της Νέας Υόρκης και τέσσερις προέδρους των υπόλοιπων 11 περιφερειακών τραπεζών, που εναλλάσσονται ετησίως.

Οι διοικητές του Δ.Σ. διορίζονται από τον πρόεδρο και εγκρίνονται από τη Γερουσία. Η πλήρης θητεία είναι 14 χρόνια, με μία να ξεκινά κάθε δύο χρόνια σε ζυγά έτη. Ένα άτομο που συμπληρώνει μία μερική θητεία μπορεί να επαναδιοριστεί για νέα 14ετή θητεία.

Ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου ορίζονται από τον πρόεδρο και τους υπάρχοντες διοικητές και επιβεβαιώνονται από τη Γερουσία. Η θητεία τους είναι τετραετής και μπορεί να ανανεωθεί.

Αφού λήξει η θητεία τους, μπορούν να παραμείνουν ως διοικητές, αν και αυτό σπάνια συμβαίνει (τελευταία φορά με τον Marriner Eccles τη δεκαετία του 1940). Επιπλέον, ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος της FOMC ορίζονται από την ίδια την Επιτροπή, όχι από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, αν και συνήθως επιλέγεται ο πρόεδρος του Δ.Σ. ως πρόεδρος της FOMC.

Οι πρόεδροι των 12 περιφερειακών τραπεζών επιλέγονται από τα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών, με συμμετοχή και έγκριση του Διοικητικού Συμβουλίου της Fed στην Ουάσιγκτον. Οι θητείες τους επαναπιστοποιούνται κάθε πέντε χρόνια, τον Φεβρουάριο ετών που λήγουν σε 1 ή 6. Η επαναπιστοποίηση είναι συνήθως τυπική διαδικασία.

Γιατί υπάρχουν συγκεκριμένες προσπάθειες ευθυγράμμισης των ενεργειών της Fed με τις προτιμήσεις του Λευκού Οίκου

Πώς επηρεάζει ο πρόεδρος

Υπό κανονικές συνθήκες, η επιρροή του προέδρου επί της Fed περιορίζεται στους διορισμούς στο Διοικητικό Συμβούλιο. Καθώς η θητεία είναι μεγάλη και οι αποχωρήσεις απρόβλεπτες, ο πρόεδρος μπορεί να έχει περιορισμένο πεδίο επιρροής, εκτός αν υπάρξουν παραιτήσεις.

Ιστορικά, υπήρχε επικοινωνία μεταξύ προέδρου και προέδρου της Fed, αλλά αυτό έχει περιοριστεί. Ο πρόεδρος μπορεί να εκφράζει δημόσια απόψεις, όπως έκανε ο Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία, χωρίς όμως να επηρεάζεται η πολιτική της Fed.

Και σε ασυνήθιστες περιόδους

Ο Αμερικανός πρόεδρος πρόσφατα δημοσίευσε ότι «η απομάκρυνση του Πάουελ δεν μπορεί να έρθει αρκετά γρήγορα!». Αυτό, μαζί με δηλώσεις του επικεφαλής του NEC, Χάσετ, πυροδότησε εικασίες ότι ο πρόεδρος θα προσπαθήσει να απομακρύνει τον Πάουελ είτε από τη θέση του ως πρόεδρος του Δ.Σ., είτε και ως μέλος του.

Οι διοικητές του Δ.Σ. μπορούν να απομακρυνθούν μόνο αν υπάρχει σοβαρός και τεκμηριωμένος λόγος (for cause), δηλαδή σε περιπτώσεις κακής συμπεριφοράς ή παραμέλησης καθηκόντων. Η υπόθεση Humphrey’s Executor v. United States του 1935 καθιέρωσε ότι η απομάκρυνση για πολιτικούς λόγους είναι παράνομη.

Ο Τζερόμ Πάουελ

Οι παράνομες απολύσεις

Η τρέχουσα διοίκηση όμως φαίνεται να δοκιμάζει αν αυτό θα συνεχίσει να ισχύει, αναφέρει η JP Morgan. Πρόσφατα απολύθηκαν μέλη ανεξάρτητων οργανισμών, όπως της NLRB και MSPB. Ανώτερο δικαστήριο έκρινε τις απολύσεις παράνομες, και τώρα το θέμα οδηγείται στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Έτσι, ακόμη και αν διατηρηθεί ο Πάουελ ως διοικητής, η κυβέρνηση μπορεί να επιχειρήσει να τον απομακρύνει από τη θέση του Προέδρου. Ο Νόμος για τη Fed δεν προσφέρει σαφή προστασία για τις ηγετικές θέσεις. Αν ο Πάουελ απομακρυνθεί αλλά παραμείνει μέλος, ενδέχεται να επαναδιοριστεί ως πρόεδρος της FOMC.

Γιατί είναι σημαντική η ανεξαρτησία της Fed

Οι οικονομολόγοι πιστεύουν πως είναι ωφέλιμο η νομισματική πολιτική να είναι ανεξάρτητη από τις εκλογές, ώστε να αποφεύγονται βραχυπρόθεσμες, πολιτικά υποκινούμενες αποφάσεις. Άλλωστε, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι κεντρικές τράπεζες με μεγαλύτερη ανεξαρτησία πετυχαίνουν πιο χαμηλό και σταθερό πληθωρισμό.

Στις ΗΠΑ, η πολιτική παρέμβαση στις δεκαετίες του ’60 και ’70 συνέβαλε σε αρνητικές εξελίξεις στον πληθωρισμό. Επομένως, τυχόν μείωση της ανεξαρτησίας της Fed θα αύξανε τους ανοδικούς κινδύνους στον πληθωρισμό, θα οδηγούσε σε αύξηση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων και θα επιδείνωνε τη δημοσιονομική θέση των ΗΠΑ.

Παρότι αυτές οι αρνητικές συνέπειες θα έπρεπε να αποθαρρύνουν την υπονόμευση της ανεξαρτησίας της Fed, ο πρόεδρος έχει δείξει στο παρελθόν ότι συχνά παραβλέπει αυτά τα σενάρια, καταλήγει η JP Morgan.

Πηγή: ΟΤ